دی اکسید منگنز با فرمول شیمیایی MnO2 یک نوع کانی منگنز دار با نام علمی پیرولوزیت (pyrolousite) می باشد. نام پیرولوزیت از دو کلمه ی یونانی پیرو، به معنی آتش و لوئین به معنی شستن گرفته شده است. پیرولوزیت در سیستم اورترومبیک، رده ی بی پیرامیدال متبلور می شود و بلور های آن نادر است.
ترکیب شیمیایی دی اکسید منگنز:
پیرولوزیت در ترکیب شیمیایی خود می تواند حاوی حداکثر ۶۳.۲% منگنز و ۳۶.۸% اکسیژن باشد. به طور معمول در ترکیب دی اکسید منگنز مقدار کمی آب ( حداکثر تا ۲%) وجود دارد. همچنین عناصری مانند آهن، آلومینیوم، کلسیم، منیزیم و باریم ممکن است جانشین منگنز شود.
مشخصات ظاهری دی اکسید منگنز:
این کانی اغلب به صورت توده های کم و بیش متخلخل دیده می شود. از این رو سختی آن در حالت توده ای ۱ تا ۲ می باشد. اما بلور آن سختی ۶ تا ۶.۵ و چگالی ۴.۷۵ دارد. دی اکسید منگنز معدنی گاهی به صورت گاهی به صورت رشته ای، دانه ای یا دندریتی یافت می شود. دارای کلیواژ کامل به موازات سطح می باشد و ترد و شکننده است و سطح شکست رشته ای دارد. بلور پیرولوزیت کدر می باشد و دارای جلای فلزی است. رنگ خاکه ی دی اکسید منگنز سیاه آهنی است و در اثر حرارت اکسیژن خود را از دست می دهد. با کربنات سدیم اگر حرارت داده شود، دانه هایی به رنگ سبز مایل به آبی ایجاد می شود. در هیدروکلریک اسید حل شده و گاز کلر تولید می گردد.
کاربرد ها و موارد مصرف دی اکسید منگنز
پیرولوزیت مهم ترین کانه ی منگنز است. آلیاژ منگنز با آهن در تولید فولاد کاربرد دارد. همچنین منگنز با فلزاتی مانند مس، روی، قلع و سرب به صورت آلیاژ مصرف می شود. در واکنش های شیمیایی به عنوان اکسید کننده مصرف دارد، به عنوان مثال در صنایع شیشه سازی، به خاطر این خاصیت سبب می شود که آهن اکسیده شود و رنگ آن از بین رود از این رو خاصیت رنگ بری دارد. از دی اکسید منگنز به عنوان رنگدانه در رنگسازی، روغن جلا، موم و تهیه ی واکس استفاده می شود. کاربرد دیگر دی اکسید منگنز در ساخت باتری های خشک نیز استفاده می شود. در تولید پرمنگنات پتاسیم، ساخت ماسک های گاز( به علت نگهداری گاز منو اکسید کربن) نیز از دی اکسید منگنز استفاده می شود.
